Sâu răng có lây không? Có di truyền không?

Có đến 90% dân số Việt Nam mắc phải các bệnh liên quan đến răng miệng. Trong đó phổ biến nhất là bệnh sâu răng. Tuy nhiên hầu như người bệnh chỉ biết đến sâu răng như triệu chứng gây đau nhức mà thiếu kiến thức cơ bản về bệnh lý này. Bài viết thông tin về việc sâu răng có lây không và khả năng di truyền của bệnh.

Những điều cần biết về sâu răng

Sâu răng là tình trạng bệnh lý nha khoa phổ biến nhất. Bệnh gây ra những tổn thương mất mô cứng của răng khi quá trình phá hủy khoáng diễn ra.  Nguyên nhân gây sâu răng chủ yếu do vi khuẩn S. Mutans phát triển từ các mảng bám răng. Vi khuẩn có tên đầy đủ là Streptococcus mutans, chúng hoạt động lên men carbohydrate và tạo axit ăn mòn men răng và gây ra những lỗ sâu răng.

Vi khuẩn dễ dàng phát triển khi người bệnh ăn uống không hợp lý, có quá nhiều thực phẩm chứa chất đường. Ngoài ra vấn đề vệ sinh răng miệng không được sạch sẽ, thường xuyên sử dụng chất kích thích và hút thuốc lá cũng là những nguyên nhân dẫn đến sâu răng. 

Sâu răng là một trong những vấn đề răng miệng phổ biến nhất trên thế giới. Triệu chứng phổ biến ở trẻ em, độ tuổi thanh thiếu niên và người lớn tuổi. Bất kể là đối tượng nào cũng có nguy cơ bị sâu răng, kể cả trẻ sơ sinh nếu không chú ý vệ sinh răng miệng đúng cách. 

Khi không điều trị sớm, sâu răng tiến triển nặng hơn và ảnh hưởng đến cấu trúc sâu hơn của răng. Biểu hiện của bệnh là tình trạng đau răng đặc trưng, nhiễm trùng nướu nghiêm trọng dẫn đến viêm nướu răng. Đa số các trường hợp sâu răng đều dẫn đến mất răng khi sâu ăn vào chân răng.

Phương pháp phòng trị sâu răng tốt nhất là thăm khám thường xuyên, đánh răng và sử dụng chỉ nha khoa. 

Bệnh sâu răng có lây không?

Như đã đề cập, bệnh sâu răng phát triển do vi khuẩn S. Mutans gây ra. Loại vi khuẩn này có khả năng di chuyển từ vùng này sang vùng khác, vì thế bệnh có thể lây lan tại chỗ sang các răng kế cận khi không được điều trị sớm. Vì thế sâu răng có thể lây nhưng khả năng lây từ người sang người hiếm khi xảy ra và cũng không phải là nguyên nhân gây bệnh chính.

Ở giai đoạn đầu của sâu răng, trường hợp lây nhiễm ít khi xảy ra. Đối với những trường hợp sâu răng nghiêm trọng, khi nồng độ vi khuẩn trong khoang miệng tăng cao thì bệnh mới có thể lây truyền từ người này qua người khác thông qua đường nước bọt. Vì thế chỉ khi có những tiếp xúc nước bọt trực tiếp với người bị bệnh sâu răng thì mới có khả năng bị nhiễm bệnh sâu răng.

Thực tế có nhiều trường hợp lây lan xảy ra giữa các thành viên trong gia đình khi bị sâu răng. Những con đường lây truyền chính của bệnh sâu răng chủ yếu thông qua việc dùng chung bàn cải đánh răng hoặc uống cùng bình nước. Chỉ những tiếp xúc răng miệng tiếp cận nước bọt của người bệnh mới gây ra nguy cơ sâu răng.

 Bệnh sâu răng có di truyền không?

Một số nghiên cứu gần đây cho thấy, sâu răng có ảnh hưởng  từ di truyền. Trong gia đình mà cha mẹ bị sâu răng thì con cái cũng có nguy cơ bị bệnh. Bệnh không xảy ra do gen, nhưng khi men răng của cha mẹ yếu sẽ di truyền sang con. Và men răng yếu tạo cơ hội khiến vi khuẩn tấn công vào cấu trúc răng dễ dàng hơn.

Ngoài ra nếu như men răng của người mẹ yếu, hoặc người mẹ thiếu chất canxi trong gian đoạn mang thai thì trẻ có cấu trúc răng lợi yếu. Vì thế, nhìn chung có thể nhận thấy sâu răng không phải là bệnh di truyền nhưng các yếu tố liên quan đến cấu tạo răng miệng đều có tính di truyền và là các yếu tố có liên quan đến sự phát triển bệnh sâu răng.

Những đối tượng có nguy cơ di truyền cho con cái bệnh sâu răng gồm có: Người bị thiểu sản men răng, hình thái răng không tốt, thiết hụt hoặc dư thừa trong độ nông sâu của rãnh răng và lượng nước bọt….Những yếu tố này đều mang tính chất di truyền, có thể làm răng yếu, hạn chế khả năng chống lại vi khuẩn khi sơ hở trong vệ sinh răng miệng.

Cơ hội hình thành mảng bám ở những đối tượng trên nhanh chóng so với người bình thường. Do đó không chỉ có khả năng mắc bệnh sâu răng cao mà còn tiềm ẩn nguy cơ viêm nướu, viêm nha chu. Điều này được chuyên gia răng miệng lý giải như sau:

– Chất men răng vôi hóa tốt sẽ hỗ trợ hoạt động chống sâu răng cao, nếu men răng không được vôi hóa thì khả năng chống sâu răng thấp.

– Trường hợp răng có hình thái không tốt, độ lồi của mũ răng không tốt thường hạn chế trong việc tự làm sạch. Cơ hội thức ăn thừa và vi khuẩn tạo mảng bám cao sẽ dễ dàng làm hỏng răng.

– Độ nông sâu của rãnh răng cũng có tính di truyền. Đối với những khe rãnh nông, nước bọt có thể hoạt động làm sạch tốt và vi khuẩn không có cơ hội tụ lại để gây bệnh, nguy cơ sâu răng ít hơn.

Nếu câu trúc khe rãnh trên răng sâu dễ tạo điều kiện để vụn thức ăn đọng lại, từ đó tạo thành vi khuẩn. Việc làm sạch răng khó khăn hơn và lâu dần dẫn đến sâu răng.

Ngoài ra lượng nước bọt và độ dính của nước bọt cũng ảnh hưởng đến bệnh sâu răng. Đối với người có tuyến nước bọt ít (sau trị liệu ung thư, tiểu đường,…) nằm trong diện dễ bị sâu răng hơn so với bình thường.

Bệnh sâu răng có lây qua đường hôn nhau?

Như đã đề cập, vi khuẩn sâu răng có thể di chuyển từ người qua người nếu có những tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến răng miệng. Trong đó, trường hợp hôn nhau bị lây nhiễm sâu răng có thể xảy ra khi vô tình tiếp nhận lượng nước bọt có vi khuẩn sâu răng của người bệnh.

Hôn nhau là con đường trực tiếp khiến vi khuẩn gây sâu răng tấn công răng của những người khỏe mạnh. Những nụ hôn sâu, có tiếp xúc lưỡi càng làm nguy cơ lây sâu răng cao hơn.  Điều này đã được Tiến sĩ Layliev – bác sĩ nha khoa tại Trung tâm Nha khoa thẩm Mỹ New York (Mỹ) khẳng định. Chuyên gia cho rằng sâu răng được lây truyền thông qua sự tiếp xúc đường miệng và trao đổi nước bọt.

Ngoài ra, một nghiên cứu năm 2016 diễn ra tại Trường Đại học Helsinki, Phần Lan chứng minh. Cứ 4 cặp vợ chồng thì sẽ có một người bị sâu răng, và sau đó bạn đời của họ cũng bị lây sâu răng thời gian sau đó.Vì thế trong thời gian bị bệnh, bạn nên hạn chế những tiếp súc gần gũi với đối phương để tránh trường hợp lây nhiễm đáng tiếc xảy ra.

Các phòng bệnh sâu răng lây nhiễm

Sâu răng không có biểu hiện rõ rệt ra ngoài, vì thế người bình thường không thể nhận diện người đang bị sâu răng để có phòng bị cần thiết. Thay vào đó, cần chủ động thực hiện những phương pháp phòng tránh hạn chế lây nhiễm sâu răng theo nguyên tắc sau:

• Không dùng chung dụng cụ ăn uống, sinh hoạt

– Hạn chế sử dụng chung các loại dụng cụ ăn uống (bát, đũa, thìa, cốc, chén,…) của những thành viên khác trong gia đình. Sử dụng dụng thìa, nĩa hay uống cùng cốc nước đều là con đường lây truyền bệnh sâu răng phổ biến.

– Đối với sinh hoạt tập thể, ăn uống tại nhà hàng, nên sử dụng bát đũa dùng một lần. Hoặc dùng nước sôi tráng lại bát đĩa, thìa, đũa trước khi ăn để tiêu diệt vi khuẩn.

– Không sử dụng chung bàn chải, khẩu trang và tuyệt đối không dùng chung tăm xỉa răng với người khác. Thời gian sử dụng bàn chải là 3-4 tháng nên thay một lần nhằm hạn chế vi khuẩn phát triển lâu ngày trên bàn chải tấn công trên răng.

• Chú ý vệ sinh đồ dùng trước khi sử dụng

– Nếu đồ dùng bị rơi xuống đất nên rửa sạch sẽ trước khi sử dụng, thức ăn rơi xuống đất nên vứt đi chứ không được rửa sạch dùng tiếp.

– Tập thói quen rửa tay trước khi ăn để loại trừ trường hợp vi khuẩn tấn công thông qua đường ăn uống.

• Tập thói quen vệ sinh răng miệng

– Mỗi ngày cần đánh răng, súc miệng 2 lần và vệ sinh răng miệng ngay sau bữa ăn hoặc sau khi hôn.

– Đảm bảo điều trị khắc phục hoàn toàn bệnh sâu răng để bệnh không lây truyền sang các răng lân cận khác.

– Tập thói quen nhai kẹo cao su không đường, nên uống nhiều nước để tăng hoạt động tiết nước bọt giúp rửa trôi vi khuẩn gây sâu răng.

– Thực hiện khám nha khoa và lấy cao răng định kỳ 3-6 tháng/ lần để loại bỏ mảng bám gây vi khuẩn làm hại răng miệng.

Những cách điều trị sâu răng đơn giản tại nhà

Điều trị sâu răng mới chớm đơn giản, không cần sử dụng thuốc kháng sinh. Người bệnh sử dụng những nguyên liệu có tính chất kháng viêm như tỏi, gừng hoặc muối. Cách chữa sâu răng tại nhà, phòng ngừa lây nhiễm thực hiện theo hướng dẫn sau:

Sử dụng gừng và tỏi chữa sâu răng

Trong những nguyên liệu dùng để chữa sâu răng thì gừng và tỏi là hai gia vị quen thuộc và dễ tìm nhất. Nhờ có thành phần Tecphen, Oleoresin và Menzingibain từ gừng và tỏi mà người bệnh sẽ được hỗ trợ kháng viêm và giảm đau hiệu quả. Có thể sử dụng nguyên liệu tươi để nhai trực tiếp hoặc thực hiện theo cách sau:

Cách 1

• Đem tỏi và gừng bóc vỏ rồi đem đi băm nhỏ, trộn hỗn hợp lại với nhau.
• Đem hỗn hợp đắp lên vùng răng bị sâu trong vòng 15-20 phút.
• Sau đó súc miệng lại thật sạch với nước ấm.

Cách 2

• Đem gừng và tỏi xay thành hỗn hợp cùng 100ml nước.
• Đem hỗn hợp lọc lấy nước cốt dùng để ngậm súc miệng trong khoảng 6-7 phút.
• Sau đó nhổ bỏ và súc miệng với nước sạch.
• Không nên uống nước hay súc miệng lại sau 10 phút sử dụng phương pháp điều trị này.

Cách điều trị sâu răng bằng túi trà đen

Trong trà đen có thành phần hoạt chất Tannin có hiệu quả trong việc làm giảm sưng và diệt khuẩn. Đồng thời các nghiên cứu cũng khẳng định khả năng hỗ trợ giảm đau của trà đen rất tốt. Dùng trà đen để chườm trực tiếp vào răng mang lại hiệu quả vượt trội hơn so với cách uống nước trà thông thường.

Chỉ cần ngâm túi lọc trà vào 1 lần nước sau đó đem đắp trực tiếp lên vùng răng bị sâu. Thực hiện kiên trì sau vài tuần sẽ nhận thấy tình trạng đau răng, viêm lợi chảy máu chân rằng, ê buốt khi uống đồ lạnh, hôi miệng giảm thiểu đáng kể.

Hi vọng những thông tin trong bài viết trên đã làm rõ vấn đề “Sâu răng có lây không? Có di truyền không?”. Quan trọng nhất trong phòng trị sâu răng là chăm sóc và vệ sinh răng miệng đúng cách để chủ động kiểm soát bệnh. 

Cần lưu ý những phương pháp điều trị sâu răng tại nhà kể trên hầu hết chỉ có hiệu quả khi áp dụng cho trường hợp người mới chớm sâu răng. Đối với người bệnh sâu răng lâu năm, răng bị phá hủy nghiêm trọng khó tránh khỏi những ảnh hưởng đến tủy thì cần đến Trung tâm nha khoa y tế để được điều trị đúng cách.